W tym artykule przeczytasz między innymi o:
- patronie ulicy
- ciekawostkach z jego życia
Samuel Ludwik Twardowski herbu Ogończyk, Samuel ze Skrzypny, (używał nazwiska dziada po kądzieli; nazwisko po mieczu: Skrzypiński), pseudonim S.T. ze Skrzypny, krypt.: S. T. Z. S. = Samuel Twardowski ze Skrzypny, (ur. pomiędzy 1595 a 1600 w Lutyni, zm. 6 lipca 1661 w Zalesiu Wielkim) – jeden z najwybitniejszych polskich poetów barokowych, epik, panegirysta, satyryk, tłumacz i historyk.
Życiorys
Samuel Twardowski urodził się pomiędzy rokiem 1595 a 1600 (według R. Pollaka), w niezamożnej rodzinie szlacheckiej osiadłej w województwie kaliskim. Jego ojciec, Mikołaj Twardowski, gospodarzył w majątku ziemskim w Lutyni koło Pleszewa (dziś w Gminie Dobrzyca). Matką była Katarzyna z Ponętowskich. Młody Twardowski kształcił się w kolegium jezuitów w Kaliszu i już wtedy podejmował pierwsze próby pisarskie. W latach 1616–1617, prawdopodobnie brał udział w wojnie moskiewskiej. W 1621 walczył w bitwie pod Chocimiem. W roku 1622 brał udział w poselstwie Krzysztofa Zbaraskiego do Turcji, skąd wrócił latem roku 1623. W latach 1624–1633 nie pojawiał się wcale na ziemi kaliskiej. Wątpliwy jest jego udział w europejskiej podróży królewicza Władysława (1624–1625). W tym okresie miał liczne kontakty z Warszawą, dzięki Zygmuntowi z Twardowa (brat stryjeczny), który piastował urząd sekretarza Władysława IV. W kolejnych latach jako sekretarz służył różnym magnackim rodom m.in. Wiśniowieckim i Leszczyńskim. W latach 40. XVII w. gospodarzył w należącej do ks. Wiśniowieckich wsi Zarubińce na Podolu, skąd wypędziło go powstanie kozackie w 1648 r. Osiadł wtedy w Wielkopolsce, gdzie zarządzał kilkoma dworami w dobrach Sieniutów. W czasach Potopu szwedzkiego, podobnie jak większość szlachty, popierał początkowo Karola X Gustawa, by w 1656 przejść na stronę Jana II Kazimierza. Zmarł w 1661 w Zalesiu Wielkim i pochowany został w Kościele Matki Bożej przy Żłóbku w Kobylinie.
Twórczość
Debiutował w 1633 poematem epickim Przeważna legacya, Iáśnie Oświeconego Kśiążęćiá Krysztopha Zbaraskiego […] Do Najpotężnieyszego Soltana Cesárzá Tureckiego Mustafy; w Roku 1621., wierszowaną, pisaną trzynastozgłoskowcem, kroniką poselstwa Zbaraskiego do Turcji, po części realizującą wzorzec gatunkowy eposu, a po części relacji z podróży (proponuje się dla tego rozwiązania gatunkowego formułę "epos peregrynacki") – pełną ciekawostek, ale też starającą się rzetelnie opisać istotę tureckiej kultury i polityki.
Następnie w 1638 r. wydał sielankę dramatyczną Daphnis drzewem bobkowym, pisany oktawą (dokładnie 275 strof oktawowych) poemat stanowiący adaptację mitu o bogu Apollinie napastującym nimfę Dafne, która, by uniknąć gwałtu, zmienia się w tytułowe drzewo laurowe. Mit był w epoce baroku powszechnie znany dzięki Metamorfozom Owidiusza, a interpretowany jako fabuła o moralnym heroizmie i ocalonej czystości.
Później poświęcił się poematom biograficznym, opisującym współczesnych sobie bohaterów. Z tego nurtu pochodzi wydany w 1649 poemat Władysław IV, król polski i szwedzki, czy wreszcie obszerna i czasem nazywana epopeją narodową Woyna domowa Z-Kozaki i Tatary wydawana etapami w latach sześćdziesiątych w całości w 1681. Pisywał także różnej wartości panegiryki (np. Pałac Leszczyński, poematy epitalamijne) i utwory publicystyczno-polityczne (np. Satyr na twarz Rzeczypospolitej, utwór podejmujący wzorzec "poematu satyrowego" Jana Kochanowskiego).
W roku 1655 wydał swoje najważniejsze dzieło, znów oparte na motywach mitologicznych, poemat Nadobna Paskwalina. Jak wcześniejsza Daphnis opisuje on historię nieszczęśliwej miłości, o ile jednak pierwsza kończy nieszczęśliwie, o tyle w drugiej bohaterce udaje się przezwyciężyć własne pragnienia i odnaleźć spokój w świątyni Junony, patronki matron. Nadobna Paskwalina oparta została na zaginionym dzisiaj tekście hiszpańskim. Twardowski swobodnie powiązał tu mitologie antyczną i wyobraźnię chrześcijańską, realne miejsca (akcja w Lizbonie) i antycznych bohaterów (Wenus, Mars, skruszony Apollo) obok zwykłych śmiertelników (piękna Paskwalina), tworząc nadrealny klimat opowieści o zazdrości, namiętności, także o psychicznym przeobrażeniu i – przez motyw drogi oddanym – doświadczeniu duchowym. Doznania i wędrówka Paskwaliny mają charakter inicjacji ku samowiedzy. Wszystko to dzieje się w baśniowej, onirycznej przestrzeni jak ze snu. Twardowski ujawnił tam swój warsztat poety kolorysty, wrażliwego jak malarz na kształty, barwy, światłocień. Wiele obrazów jest ściśle wizjonerskich: pałac Wenery, rozświetlane słońcem włosy Paskwaliny, domek Apollina, ogon pawia, klasztor Junony – opartych na kontraście cząstek składowych. Prekursorski, zdaniem slawistów (Endre Angyal, Claude Backvis), wobec romantyzmu i surrealizmu ostatni poemat Twardowskiego reprezentuje ten malarsko-wizyjny styl poezji baroku, który w XIX wieku ponowi Juliusz Słowacki.
Napisz komentarz
Komentarze