Wiktor Zając
W tym artykule przeczytasz o:
- ostatnim dniu walk powstańczych na Żoliborzu;
- obchodach 81. rocznicy zakończenia Powstania Warszawskiego na Żoliborzu;
- niespodziance dla płk. Jakuba Tomasza Nowakowskiego, który w tym roku kończy 101 lat;
- życiorysie pułkownika.
Ostatni dzień walk na Żoliborzu
30 września 1944 roku był ostatnim dniem walk powstańczych na Żoliborzu. Był tragicznym zwieńczeniem ponad dwumiesięcznego wysiłku powstańców i ludności cywilnej tej części Warszawy. Po kapitulacji Śródmieścia dzień wcześniej, Żoliborz pozostawał jedynym większym punktem oporu w stolicy. Dowódca Armii Krajowej, gen. Tadeusz Bór-Komorowski, przekazał płk. Mieczysławowi Niedzielskiemu „Żywicielowi”, dowódcy obrony Żoliborza, rozkaz, by jeszcze przez pewien czas kontynuował walkę, aby zyskać czas dla negocjacji kapitulacyjnych w centrum.
O świcie 30 września Niemcy przypuścili potężne natarcie. Ich siły, wspierane przez artylerię i czołgi, uderzyły od strony Cytadeli i Powązek. Żoliborz był już skrajnie wyczerpany – zdziesiątkowane oddziały, brak amunicji, żywności i lekarstw. Najcięższe walki toczyły się w rejonie ul. Suzina, Krasińskiego i placu Inwalidów. Powstańcy próbowali kontratakować, lecz wobec przytłaczającej przewagi nieprzyjaciela musieli się cofać. Po południu, widząc beznadziejność sytuacji, płk „Żywiciel” zebrał dowódców i podjął decyzję o zakończeniu walk. Dalsza obrona oznaczałaby masakrę ludności cywilnej, ukrywającej się w piwnicach i schronach w stanie skrajnego wyczerpania.
Około godziny 19.00 w fabryce „Gazolina” przy ul. Powązkowskiej podpisano akt kapitulacji oddziałów żoliborskich. Broń miała zostać złożona następnego dnia rano. Do niewoli trafiło kilka tysięcy żołnierzy AK, w tym wiele kobiet – sanitariuszek i łączniczek. Ludność cywilną czekała ewakuacja do obozu przejściowego w Pruszkowie, a następnie wysiedlenia.
Obchody 81. rocznicy zakończenia Powstania na Żoliborzu
Z okazji 81. rocznicy kapitulacji Powstania Warszawskiego na Żoliborzu odprawiona została Msza święta w parafii św. Stanisława Kostki o godz. 15.00. Po niej odbył się koncert patriotyczny zespołu Husaria – wokalistów wywodzących się ze Studia Sztuk Scenicznych S3 Małgorzaty Godlewskiej. Następnie o godz. 16.00 w Domu Amicus odbyło się otwarte spotkanie z powstańcami II Obwodu „Żywiciel”.
Niespodzianka dla płk. Jakuba Tomasza Nowakowskiego
Po spotkaniu przedstawiciele Stowarzyszenia Żołnierzy AK „Żywiciel” i Miłośników Ich Tradycji postanowili przygotować dla pułkownika Jakuba Tomasza Nowakowskiego niespodziankę. Został on zaproszony do restauracji Trattoria Prima Pasta na I kolonii WSM-ŻC przy pl. Wilsona. Ogromną radość sprawił mu wiceprezes Stowarzyszenia oraz radny dzielnicy Tomasz Michałowski. Cała restauracja odśpiewała pułkownikowi „200 lat”.
Pułkownik Nowakowski opowiedział przy tym, jak powstańcy zdawali broń na pl. Wilsona, skąd następnie udali się na Powązki.
Skrócony biogram płk. Jakuba Tomasza Nowakowskiego
Jakub Tomasz Nowakowski urodził się w rodzinie artysty malarza i grafika Bogdana Bartłomieja Nowakowskiego oraz Zofii z Dydzińskich. Był bratem Wandy Janickiej – uczestniczki Powstania Warszawskiego. W czasie okupacji działał w konspiracji: początkowo w organizacji PET, a następnie w Szarych Szeregach. Przed Powstaniem Warszawskim był żołnierzem Batalionu „Zośka”, lecz z powodu odcięcia Żoliborza walczył w Zgrupowaniu „Żniwiarz”. Brał udział m.in. w ataku na Dworzec Gdański. Po kapitulacji trafił do niemieckiej niewoli w Stalagu XI A.
Po wojnie wrócił do Polski, studiował biologię na uniwersytetach w Toruniu i Poznaniu, a następnie związał się zawodowo z Instytutem Zoologii PAN w Warszawie, gdzie obronił doktorat i pracował do emerytury. Awansowany do stopnia majora, aktywnie działał w Światowym Związku Żołnierzy AK oraz w Komitecie Opieki nad Grobami Żołnierzy Batalionu „Zośka”.
W 2022 roku został członkiem Rady do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Napisz komentarz
Komentarze